In het midden van de negentiende eeuw werd er geopperd dat de lokale Indische bevolking die in dwangarbeid werkte voor het Cultuurstelsel, het koloniale belastingsysteem, in plaats daarvan vrijwillig aan het werk zou moeten gaan voor particuliere ondernemingen. Multatuli, wiens roman Max Havelaar een belangrijke rol speelde in de afschaffing van het Cultuurstelsel, schreef twee satirische essays over deze vrije arbeid, waarin hij de maatregel bekritiseert. Over Vrijen-Arbeid in Nederlandsch Indië en de tegenwoordige koloniale agitatie is het eerste van deze twee essays. Multatuli is het pseudoniem van Eduard Douwes Dekker (1820-1887). Met name door zijn debuutroman Max Havelaar, een aanklacht tegen de wantoestanden in het toenmalige Nederlands-Indië, groeide hij uit tot een van de belangrijkste auteurs uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis. Multatuli schreef romans, vaak met een politieke lading, maar ook essays en zelfs jeugdliteratuur: zijn kinderboek Woutertje Pieterse is een klassieker.
