Overview
Në fillimin e viteve ‘90 të shekullit XX kur shembej shteti totalitar dhe merrte fund epoka e diktaturës, si në të gjitha vendet e tjera të Lindjes europiane, pikërisht atëherë nisën të konturohen në mendjet tona dekoret e krimit, të dhunës dhe e shkeljes së fjalës së lirë, të zbulonim se ç’ishte në të vërtetë Spaçi, Burreli... E megjithatë do duhej të lexoja një shkrim në një nga gazetat shqiptare rreth latinistit të njohur Pashko Gjeçi e më pas për Mark Ndojën, për të mësuar se çfarë kishte ndodhur vërtet në një ishull të vogël të lagunës pranë gjirit të Vlorës, në Zvërnec, të fshehur disi nga bota përreth. Ndryshe nga Pashko Gjeçi, i cili e përktheu “Ferrin” pas daljes nga burgu, kur filloi të jepte leksione në universitet mbi letërsinë antike e të rilindjes italiane, Mark Ndoja kishte nisur të përkthente Ferrin e Dantes në Zvërnec. Në atë shkrim lexova disa pasazhe të një letre që ai i dërgonte gruas së tij, duke i folur për vështirësitë që po haste në përkthimin e atij teksti tronditës, çka më ngacmoi menjëherë të shkruaja këtë libër: pra të përjetosh ferrin e proçeseve politike dhe të burgut e njëkohësisht të përkthesh Ferrin e Dantes. Ç’gjetje gjeniale dhe tragjike njëkohësisht! Duke shkruar këtë epistolar, mu kujtuan dhe tregimet e shokut tim të adoleshencës dhe rinisë Henrik Gjoka, i cili kujtonte me nostalgji kur me gjyshen e tij udhëtonin me këmbë anës detit nga Vlora gjer në lagunën e Zvërnecit dhe arrinin të qëndronin një apo dy ditë mes të burgosurve dhe dashurive të tyre. Ja pra dekori, personazhet historikë, dramat e tyre, duke shtuar këtu dhe imazhet që kisha parë në kështjellën e Ali Pashë Tepelenës buzë Jonit, në Porto Palermo, në atë kështjellë veneciane, në guvat e së cilës mbaheshin dikur rreth 200 të burgosur dhe të dënuar, burra, gra, fëmijë, një popull që ishte i ngjashëm me atë të Dantes. Ishte një rastësi e habitshme që vajzën e Mark Ndojës, Marintën, e kisha njohur në gjimnaz. Jetonim në një lagje dhe unë nuk e dija se ajo vajzë aq e brishtë dhe e bukur, ishte pikërisht vajza e ish deputetit dhe sekretarit të Akademisë dhe të Lidhjes së Shkrimtarëve, i cili kishte përfunduar në Zvërnec. Por ja, u desh ky libër që ajo të më tregonte se kush ishte. Edhe Marinta kishte kaluar kalvarin e shokut tim Henrik Gjoka; dhe ajo me nënën dhe vëllezërit e saj, merrnin rrugën e kënetës për të shkuar të takonin atin e tyre në Zvërnec. Ajo më tregoi sesi një herë kishte mbetur prapa vëllezërve dhe e vetme ishte zhytur në kënetë, por fatmirësisht, kapur pas ca shkurreve, e mbuluar gjithë baltë, më pas ajo kishte mundur të dilte.
Një histori e jashtëzakonshme dhe që lidhet me Danten është dhe ajo e Xhavit Qoses, e një njeriu që kishte bërë luftën si komisar i brigadës XXIII partizane dhe që mund ta shohësh në një fotografi në ditët e para të çlirimit, krahas Enver Hoxhës. Ishte një idealist i vërtetë. Në Moskë ai studjoi për filozofi por me kthimin e tij në Shqipëri, shpejt ai e kuptoi se republika e re popullore po shkiste drejt diktaturës. Ai u arrestua në vitin 1958 dhe shpejt e detyruan gruan që ta ndante, edhe pse me fëmijë. Pas dënimit u dërgua në Zvërnec ku qëndroi dhjetë vjet e më pas në burgun e Burrelit, ku provoi grevat e vazhdueshme të urisë. Një ditë në Zvërnec ai mori vesh se Xhemal Ferra, një miku i tij i dikurshëm në Itali, një tregëtar që e quanin tashmë konti Ferra, i kishte dërguar veprën e plotë të Dantes, “Komedinë hyjnore”. Mirëpo librin nuk ia dhanë meqë vinte nga një i ashtuquajtur “kont” në një vend perëndimor. Atëherë ai zhvilloi grevën e urisë. Tetë ditë me rradhë lëngoi pa ngrënë e pa pirë, gjersa komanda e kampit u detyrua t’ia jepte. Ky njeri kaloi 30 vjet burg në burgjet e ndryshme shqiptare dhe u lirua vetëm në vitin 1991, kur u shpall pluralizmi politik.
Product Details
| BN ID: | 2940164070021 |
|---|---|
| Publisher: | Luan Rama |
| Publication date: | 05/06/2020 |
| Sold by: | Smashwords |
| Format: | eBook |
| File size: | 179 KB |
| Language: | Albanian |
About the Author
Luan Rama, born in Tirana, Albania, in 1952, is a writer, filmmaker, editor and scholar. He graduated in journalism from the Faculty of Political and Juridical Sciences, University of Tirana, and subsequently specialized in filmmaking and communication in France, at Paris VII Denis Diderot University. His career spans more than fourteen years as a screenwriter of award-winning feature films, documentaries and cartoons for Albanian cinema studios.
From 1996 to 1997, he was editor of the French-language newspaper Le Courrier International (Paris) and he continues to contribute articles to both daily newspapers and Albanian revues.
He is a distinguished diplomat, who served as an ambassador of Albania (1992–2005) in Paris, Lisbon and Monaco. He further served as an Albanian cultural representative in Paris (1997–2003) at both UNESCO and the international French language organization, OIF (La Francophonie).
Luan Rama has written fifty books, including novels, short stories, poetry, correspondence, essays and historical works published in Albanian, English, French, Italian and Greek. Many of these explore linkages - historical, cultural and personal - between Albania and Europe, especially France. Among them are politico-historical works on General de Gaulle, and on former French President François Mitterrand; studies on Greco-Albanian poet Jean Moréas, a founder of French Symbolism, and on Omer Kaleshi, a modern Albanian painter; essays on poets Jean Cocteau and on Arthur Rimbaud; and a novel on dancer Isadora Duncan’s 1913 sojourn at the Albanian resort town of Saranda.
A number of his literary works have been published in France, including two volumes of poetry, Territoires de l’âme (Territories of the Soul) and Couvrez-moi avec un morceau de ciel (Cover Me with a Piece of Sky); the essays Le long chemin sous le tunnel de Platon (on the fate of the artist during the totalitarian era in Albania) and Pont entre deux rives (on Franco-Albanian linkages). He has authored studies on Jean Cocteau such as Rendez-vous avec Jean Cocteau, and on French archaeologist Léon Rey and his pioneering work at the ancient Greek site of Apollonia, Albania, Auguste Dozon - le Consul qui aimait les contes (Auguste Dozon – The Consul who loved the Conts), Udhëtimi i fundmë i Arthur Rimbaud (The last trip of Arthur Rimbaud) and Parisi letrar (Literary Paris). His works have also appeared in various anthologies: Appulé, Paris, 2018; Bantam, An anthology of Albanian poetry, AM Publishers, UK, 2019; Antologjia e Tregimit shqiptar (The Anthology of Albanian Prose, Tirana, 2019); Giornata della poesia mondiale (The Day of World Poetry, Roma, 2020) etc.
Luan Rama has been awarded many honours for distinguished services to his country as well as for excellence in writing. These honours include: the Naim Frashëri Medal (Albanian civil award) in 1986; the European Award of ADELF (the French Language Writers’ Association), for Le long chemin, in 2000; the Grand Officier de l’Ordre National du Mérite (French civil award, presented by then President Jacques Chirac) in 2002; and the Personality of 2014 of La Francophonie (presented by the Albanian Ministry of Foreign Affairs), “The Great Alexander - Gold Prize” and the Salamine Greek Committee, UNESCO. He is regularly invited to speak on the subjects of literature and diplomacy to national and international symposia and has published fifteen from French to Albanian and vice versa.
He lives in Paris, where he has lectured on the history of literature and geopolitics at the Institute of Oriental Languages and Civilization (INALCO).